Esej pięcioakapitowy to używana przez nauczycieli w amerykańskich szkołach forma literacka, która służy do pisania uczniowskich wprawek pisarskich. Esej składa się z pięciu paragrafów.
(1) Pierwszy z nich stanowi wprowadzenie, które ma za zadanie wciągnąć słuchacza i jest czymś w rodzaju pisarskiego uściśnięcia dłoni. Powinien zawierać haczyk przytrzymujący uwagę słuchacza. Należy w nim zawrzeć tezę główną i wstępny szkic całości. Pisze się go na końcu!
Każdy z trzech kolejnych paragrafów ma rozwijać jedną ideę i każdy powinien zawierać „haczyk” skłaniający czytelnika, do przeczytania kolejnego paragrafu.
(2) Pierwszy paragraf części zasadniczej (body) zawiera najsilniejszy argument, najbardziej uderzającą ilustrację itd.
(3) W kolejnym paragrafie posługujemy się drugą co do mocy czy skuteczności argumentacją.
(4) Czwarty paragraf zawiera najsłabszą linię argumentacyjną.
(5) W ostatnim paragrafie autor ma zawrzeć „The Big Picture” – szerokie spojrzenie na omawiane zagadnienie. Powinien się tu znaleźć aluzja do paragrafu pierwszego, nadającą całości charakter ronda. Dokonujemy w nim posumowania i przeformułowania tezy wyjściowej. Dobrze, jeśli w zakończeniu damy sygnał do dyskusji.
